Καλό ταξίδι Δάσκαλε!

Συνήλθε σήμερα 30/8/2012 σε έκτακτη συνεδρίαση το Δ.Σ. του Συλλόγου Αποφοίτων του Π.Τ.Δ.Ε. του Α.Π.Θ. "Μίλτος Κουντουράς" με αφορμή την απώλεια του δασκάλου μας Χρίστου Τσολάκη. Στη συνεδρίαση αποφασίστηκαν ομόφωνα τα παρακάτω:
1. Να παραστεί σύσσωμο το Δ.Σ. στην κηδεία του εκλιπόντος, ως ελάχιστο φόρο τιμής στο μεγάλο δάσκαλο.
2. Να γίνει κατάθεση στεφάνου στη μνήμη του.
3. Να γίνει ανάρτηση της είδησης και ειδικού αφιερώματος στον διαδικτυακό τόπο του Συλλόγου μας.
4. Να γίνουν προσπάθειες για την ανάδειξη και τη συνέχιση του έργου του Δασκάλου μας.

ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ "ΜΙΛΤΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΑΣ"

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια μια ομιλία αφιερωμένη στο έργο του Δασκάλου μας Χρίστου Τσολάκη, η οποία είχε ανακοινωθεί σε ειδική τιμητική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στον Πύργο της Παιδαγωγικής Σχολής εκ μέρους του Συλλόγου μας τον Ιανουάριο του 2004 με αφορμή την ανακήρυξή του σε Ομότιμο Καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

...................................................................................................................................................

Πάνε αρκετά χρόνια από τότε που γνωρίσαμε για πρώτη φορά τον καθηγητή μας Χρίστο Τσολάκη. Μέχρι τότε τον ξέραμε μόνο μέσα από τα βιβλία της γραμματικής που με τόσο άψυχο τρόπο διδασκόμασταν τα χρόνια εκείνα στα σχολεία. Κι ύστερα ήρθε η πραγματική γραμματική, το αληθινό συντακτικό, η επιστήμη της γλωσσολογίας. Αλήθεια πόσο διαφορετικά μας φάνηκαν όλα μονομιάς! Έμοιαζε σαν όλα αυτά τα χρόνια της σχολικής ανεμελιάς μας να μην είχαμε δει τη γραμματική, να μην είχαμε καταλάβει τι ακριβώς είναι το συντακτικό.

Κι έφτανε λοιπόν ένας άνθρωπος, ένας ακάματος εργάτης του λόγου και του νου για να μάθουμε να αφουγκραζόμαστε την ελληνική γλώσσα, να την καταλαβαίνουμε, να την αγαπάμε… Μια γλώσσα που γρήγορα –από τα πρώτα κιόλας μαθήματα- πήρε σάρκα και οστά και έγινε η αγαπημένη όλων μας: της μιλούσαμε και μας μιλούσε, την ακούγαμε και μας άκουγε, την πειράζαμε και μας πείραζε… Κι όλα αυτά χάρη σ’ έναν άνθρωπο, σ’ ένα άνθρωπο που πίστευε, πιστεύει και θα πιστεύει πραγματικά σ’ αυτό που κάνει, σ’ έναν άνθρωπο που αυτή του την αγάπη, αυτήν του την πίστη δεν την κρατά για τον εαυτό του, δεν την κλειδώνει σε δυσθεθεώρητα κιτάπια, αλλά την εκπέμπει γύρω του, την προσφέρει στους άλλους ανθρώπους, στους συνεργάτες του, στους φίλους, στους μαθητές του…

Όλοι μας γνωρίζουμε πια τον άνθρωπο, το δάσκαλο, το συνεργάτη, το φίλο Χρίστο Τσολάκη. Αυτά λοιπόν που θα πω δε τα λέω για να τα κάνω γνωστά σε σας, αλλά τα λέω για να θυμηθούμε όλοι το ποιος είναι ο Χρίστος Τσολάκης.

·             Πολλές θέσεις και πολλές τιμές του προσφέρθηκαν. Όμως δεν τις λάτρεψε, δεν αγάπησε το δόξα και πολύ περισσότερο δεν αγάπησε το μεγάλο αυτό διαφθορέα των πάντων, το χρήμα. Από τις θέσεις που του προσφέρθηκαν – που ήταν πολλές- και πολύ περισσότερες αυτές που αρνήθηκε- εργάστηκε σκληρά γι’ αυτό που αποτελεί επιθυμία και πίστη όλων μας: τη βελτίωση της ελληνικής εκπαίδευσης, αγωνίστηκε για τα ιδανικά της, για την πραγματική παιδεία, για τον άνθρωπο και τον ανθρωπισμό!! Χωρίς κανένα δισταγμό, χωρίς έπαρση, χωρίς φόβο όταν έβλεπε τα πράγματα να στρέφονται σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που πίστευε, όταν έβλεπε πως οι κυβερνώντες αυτού του δύσμοιρου τόπου «περί άλλων ετύρβαζον», τότε διαφώνησε, συγκρούστηκε, παραιτήθηκε, χωρίς να υπολογίζει τα προσωπικά οφέλη, χωρίς να υπολογίζει το προσωπικό κόστος. Ήταν πέρα και υπεράνω κομματικών και άλλων σκοπιμοτήτων και αγκυλώσεων, δεν υπέκυψε σε εκβιασμούς και πολύ περισσότερο δεν εκβίασε ποτέ ανθρώπους ή καταστάσεις.

Γιατί  ήξερε πολύ καλά τα λόγια του αγαπημένου ποιητή Κ. Καβάφη στο «Μάρτιαι Ειδοί»:

«Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή,

Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις

αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις

να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,

τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι.»

·             Αγωνίστηκε γι’ αυτό που πίστευε και μόνο αυτό έβλεπε πάντα μπροστά του, το φάρο της ψυχής του, στις δύσκολες στιγμές, την ώρα της λιποψυχιάς, τον καιρό που όλοι περίμεναν τους βαρβάρους να τους σώσουν. Αυτό ήταν άλλωστε και το πιο σημαντικό που μας δίδαξε: πίστη στα ωραία ιδανικά της φυλής μας αλλά και του κόσμου ολόκληρου, πίστη χωρίς εκπτώσεις και συμβιβασμούς, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και υποχωρήσεις. Πίστη και αγώνας. Αγώνας για τον αγώνα. Κι όπως λέει κι ο ποιητής:

«Τιμή σ’ εκείνους όπου στη ζωή των

ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες’

…………….

Και περισσότερη τιμή τους πρέπει

όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)

πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,

κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.»

·             Ο Χρίστος Τσολάκης ήταν από τους λίγους που πίστεψε στην ανάγκη για δημιουργία του Συλλόγου μας. Από τα πρώτα βήματα μας στο Σύλλογο μας ενθάρρυνε, μας ενίσχυε ηθικά, πνευματικά αλλά και υλικά. Μας συνέδεσε με τις μαθήτριες του μεγάλου δασκάλου Μίλτου Κουντουρά. Γνωρίσαμε από κοντά τις καλύτερες δασκάλες του 20ού αιώνα. Και πήραμε πολλά απ’ αυτές. Διδαχτήκαμε από το έργο τους, από την πίστη τους στην παιδεία, από την αγάπη τους. Κι στη συνέχεια ξεκινήσαμε κι εμείς τον αγώνα μας. Για το διορισμό μας. Έναν αγώνα για τον αγώνα. Στην αρχή όλα φαίνονταν δύσκολα, απροσπέλαστα, αδύνατα. Κι όμως η πίστη μας σ’ αυτόν τον αγώνα, τα κοινά ιδανικά, η μέγιστη συνεργασία που είχαμε στο τέλος έφερε αποτελέσματα, δρέψαμε γλυκείς καρπούς. Ήξερε ο Δάσκαλος και τους χαλεπούς καιρούς που έρχονται. Είναι  η σημερινή κατάσταση που ζούμε και ακόμα χειρότερη η αυριανή, της αποξένωσης, του ατομικισμού και της έκπτωσης των πάντων. Αυτό είναι που κάνει επίκαιρο το Σύλλογό μας κι απαραίτητη όσο ποτέ την ομαδική δράση, τη συνεργασία και την κοινωνικότητα. Γιατί αν αυτό το αμελήσουμε, αν εύκολα και βιαστικά το προσπεράσουμε τότε μην ξαφνιαστούμε, μη νιώσουμε καμιά έκπληξη, αν ξυπνήσουμε ένα πρωί και διαπιστώσουμε πως:

«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ

μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη.

Και κάθομαι και απελπίζομαι τώρα εδώ.

Άλλο δεν σκέπτομαι: τον νουν μου τρώγει αυτή η τύχη’

διότι πράγματα πολλά έξω να κάμω είχον.

Α όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.

Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.

Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω.»

·             Εκτός όμως από τον Μίλτο Κουντουρά και τις μαθήτριές τους (πολλά τα συνέδρια που διοργανώθηκαν με πρωτοβουλία του και που με χαρά και ευγένεια πάντα μας καλούσε να συμμετέχουμε κι εμείς επίσημα) ο Χρίστος Τσολάκης έφερε στην επιφάνεια και αρκετούς ακόμα ξεχασμένους μεγάλους παιδαγωγούς του 20ού αιώνα. Όπως ήταν ο Θεόδωρος Κάστανος, υποστηρικτής του Σχολείου Εργασίας, ο οποίος  πρόσφερε πολλά στα Διδασκαλεία της  Αλεξανδρούπολης, της Καστοριάς, του Καρπενησίου και της Φλώρινας αλλά κυνηγήθηκε πολύ και πέθανε νεότατος.

·             Στα πολύ θετικά της ακαδημαϊκής πορείας του Χρίστου Τσολάκη ήταν και η πίστη και αγάπη που έδειξε απέναντι στους δασκάλους της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Είναι από τους λίγους πανεπιστημιακούς στη χώρα μας που αναγνωρίζει αληθινά και έμπρακτα τη μεγάλη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης του παιδιού στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Κι αφιερώθηκε τελικά σ’ αυτό: την εκπαίδευση των αυριανών δασκάλων της χώρας μας. Τι κι αν απλόχερα του προσφέρονταν θέσεις τακτικού καθηγητή σε άλλα τμήματα, που ήξεραν και αναγνώριζαν το πολύπλευρο έργο του, όπως η Φιλοσοφική Σχολή και το Τμήμα εκπαιδευτικής πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ο καθηγητής μας στάθηκε αταλάντευτος και αποφασιστικός: Προτεραιότητα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το γεγονός αυτό μας τιμά ιδιαίτερα και τον ευχαριστούμε ξεχωριστά γι’ αυτό.

«Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα

που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι

να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τόχει

έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.

Ο αρνηθείς δεν μετανιώνει. Αν ρωτιούνταν πάλι,

όχι θα ξανάλεγε…»

·             Γι’ αυτά και άλλα πολλά βέβαια που δεν ήταν δυνατόν να χωρέσουν σε μια μικρή ομιλία όπως αυτή, οδηγηθήκαμε όλοι εμείς αυθόρμητα και φυσικά να τιμήσουμε σήμερα το Χρίστο Τσολάκη , το Δάσκαλό μας (με το Δ κεφαλαίο) και να πραγματοποιήσουμε αυτή τη λιτή εκδήλωση ως ελάχιστο φόρο τιμής, απέναντι σε αυτά που τόσο απλόχερα και ανιδιοτελώς μας χάρισε όλα αυτά τα χρόνια. Γιατί μας έδειξε –θεωρία και πράξη- τη κοινή μας μοίρα, τον αληθινό δρόμο, το δρόμο της Ρωμιοσύνης, ένα δύσκολο δρόμο αδιάλειπτου αγώνα, το δρόμο που ως πατρική κληρονομιά κουβαλάμε αιώνες τώρα, το δρόμο που ανεπανάληπτα περιγράφει ο Παλαμάς στη Φλογέρα του Βασιλιά:

«…Ρωμαίικο όπου φυσά κ’ όπου παλαίβει Ελλάδα,

κι όπου σταυρώνεται η φυλή κι όπου είν’ ορμή στο Γένος,

……………………………………………….

Όπου είν’ αντίσταση, σταυρός, αγρύπνια, σπαθί, δρόμος,

Θα είμ’ εγώ, πνέμα, εγώ, ψυχή, θα πνέω, θα ζωντανεύω.»

·             Έδωσε πολλά και πήρε λίγα, έδωσε χαρά και πολλές φορές ως αντίτιμο εισέπραξε πίκρα. Όμως αυτή είναι η μοίρα των μεγάλων και των σπουδαίων. Τα δίνουν όλα χωρίς να περιμένουν τίποτα. Γιατί πράγματι οι τιμές δεν είναι αυτές που ενδιαφέρουν τους μεγάλους δασκάλους. Αυτό που τους ενδιαφέρει, αν η ασημαντότητά μου μπορεί να το ερμηνεύσει, είναι ο λόγος, ο σπόρος της αλήθειας και της αρετής, να βρει γόνιμο έδαφος, να ριζώσει και να βλαστήσει, στη νέα γενιά, στους μαθητές του. Για να γίνει ο κόσμος καλύτερος, για να μάθουμε να παλεύουμε να γίνει ο κόσμος καλύτερος. Να παλεύουμε ακόμα κι όταν βλέπουμε πως άλλες είναι οι βουλές των εξουσιών, να παλεύουμε ακόμα κι όταν οι πιθανότητες επιτυχίας φαίνονται μηδαμινές.

Όλα αυτά που ακούσατε δεν έχουν σκοπό να υμνήσουν, δεν έχουν σκοπό να κολακέψουν – μακριά από μας οι κόλακες και οι αυλικοί-. Ο Δάσκαλός μας Χρίστος Τσολάκης δε χρειάζεται υμνολογίες, δε έχει ανάγκη τα μεγάλα και τα παχιά λόγια. Δεν ξέρω αν τα κατάφερα, αλλά ξέρω ότι όλοι μας ως άνθρωποι έχουμε ανάγκη τα λόγια της ψυχής, τα λόγια που μοναδικό σκοπό έχουν να φέρουν στην επιφάνεια την αλήθεια, την αλήθεια  που βρίσκεται μέσα μας, την αλήθεια που κρύβεται σε ότι πολυτιμότερο έχουμε, την καρδιά μας. Γιατί εκεί βρίσκεται ο δάσκαλός μας, εκεί ήταν και κει υποσχόμαστε ότι θα είναι πάντα. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε εμείς γι’ αυτόν! Ας δείξουμε την αγάπη και το σεβασμό μας μ’ ένα ζεστό χειροκρότημα!

Σε ευχαριστούμε για όλα, Δάσκαλε!

Τ.Δ.