ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Το παρακάτω άρθρο αποτελεί εισήγηση στο συνέδριο:
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΤΑ ΝΕΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ,
το οποίο πραγματοποιήθηκε από 27 - 29 Απριλίου 2007 στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Του Χριστόπουλου Παναγιώτη, δασκάλου
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται από τους κυβερνώντες ο όρος μεταρρύθμιση για να περιγράψει αλλαγές που φιλοδοξεί ο εκάστοτε υπουργός παιδείας να επιφέρει σε κάποια ή και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ο όρος αυτός δε θα μπορούσε λοιπόν να λείπει από την τελευταία απόπειρα μεταβολών που προσπαθεί να πραγματοποιήσει η σημερινή ηγεσία του ταλαίπωρου αυτού υπουργείου.
Τα νέα βιβλία του Δημοτικού και του Γυμνασίου αποτελούν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να φανεί πως η κυβέρνηση διακρίνεται, ιδιαίτερα προς την κοινή γνώμη, από συνέπεια, θέληση και αποφασιστικότητα για την προώθηση τέτοιων αλλαγών. Η ίδια αισιοδοξία διαφαίνεται και από την ανάγνωση κειμένων που προέρχονται από εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν κυρίως στη συγγραφή των νέων βιβλίων:
Γράφει σχετικά η κ. Α.Ιορδανίδου, επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας των βιβλίων Γλώσσας Ε΄ και Στ΄ δημοτικού:
«Ύστερα από περίπου 25 χρόνια, τα βιβλία για το γλωσσικό μάθημα στο Δημοτικό αλλάζουν. Τα νέα βιβλία υλοποιούν το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, που ορίζει γενικότερα το παιδαγωγικό – διδακτικό πλαίσιο και ειδικότερα το περιεχόμενο και τους στόχους του σχολικού μαθήματος. Η διδακτική προσέγγιση που υιοθετείται είναι αυτή που επικρατεί διεθνώς (και στην Ελλάδα επικρατεί εδώ και χρόνια στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο): κειμενοκεντρική–επικοινωνιακή. Το μάθημα της γλώσσας δεν εστιάζεται στην κατανόηση του νοήματος («τι λέει το κείμενο») αλλά στην αναγνώριση του είδους του κειμένου και στον εντοπισμό του λειτουργικού του ρόλου («γιατί έχει αυτή τη μορφή το περιεχόμενο, για ποιο λόγο έχει παραχθεί»). Επομένως, αντί να διδάσκονται οι μαθητές σχεδόν αποκλειστικά λογοτεχνικά κείμενα, όπως γινόταν με τα προηγούμενα βιβλία, διδάσκονται ποικίλα είδη, από τη λογοτεχνική αφήγηση μέχρι τη δημοσιογραφική περιγραφή, τις προσκλήσεις, τις οδηγίες και την επιχειρηματολογία».
Και παρακάτω: «΄Οπως γίνεται αντιληπτό, δεν πρόκειται απλώς για εισαγωγή νέου διδακτικού υλικού. Πρόκειται για αλλαγή στάσης απέναντι στο σχολικό μάθημα, απέναντι στους τρόπους διαχείρισης και μετάδοσης της γνώσης».
(Μία γενική άποψη είναι ότι λίγα εφαρμόζονται από τη διαθεματικότητα ως μέθοδος διδασκαλίας, ενώ ορισμένα είναι ιδιαίτερα δύσκολα για την ηλικία των μαθητών. Αντίθετα, πολλά βιβλία είναι ωραία εικονογραφημένα, με κείμενα που γοητεύουν τα παιδιά, ενώ θετικό είναι ότι μειώθηκε ο όγκος των τευχών.)
Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ. Έτσι λοιπόν έχουμε μία στροφή προς την κειμενοκεντρική – επικοινωνιακή προσέγγιση, η οποία εφαρμοζόταν στο λύκειο και τώρα διαχέεται και στο δημοτικό. Όμως εδώ οι γνώμες διίστανται: Ο κ.Ματσαγγούρας, στο βιβλίο του «Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου, σελ.326, εκδ.Γρηγόρης 2003),αναφέρει: «Τα αφηγηματικά κείμενα είναι ευκολότερα, γι αυτό και κατάλληλα για τη συγκεκριμένη ηλικία , τα περιγραφικά κείμενα ακολουθούν αλλά με μεγάλη διαφορά στον βαθμό δυσκολίας.» Να τονιστεί μάλιστα πως τα λογοτεχνικά κείμενα στα σημερινά βιβλία γλώσσας εγγίζουν σύμφωνα με τους συγγραφείς τους το φτωχό: 40%. Και τα υπόλοιπα κείμενα τι είναι;
Τα περισσότερα κείμενα, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε σε όλες τις προηγούμενες εκδόσεις, δεν έχουν λογοτεχνική αξία, αλλά είναι κείμενα πεζά, πολλές φορές κείμενα του διαδικτύου ή αποσπάσματα από εφημερίδες και περιοδικά αμφιβόλου ποιότητας, συνεντεύξεις και διαφημίσεις, τα οποία δεν εμπνέουν, δεν συγκινούν ούτε τους μαθητές ούτε τους δασκάλους. Αυτό κατά συνέπεια δυσχεραίνει και αυτή την πνευματική και συναισθηματική προσέγγιση που πρέπει να υπάρχει κατά τη διαδικασία του μαθήματος, εάν θέλουμε το σχολείο να είναι κάτι παραπάνω από μια απλή και ψυχρή αναφορά - μετάδοση γνώσεων και διαδικασιών.
Έχει χαθεί δηλαδή με τα νέα βιβλία η ουσία της πραγματικής εκπαίδευσης, έχει εξοβελιστεί η φαντασία, το απρόοπτο, η δράση, η αγωνία, η δημιουργία και έχουν αντικατασταθεί με το προβλέψιμο, το αυτονόητο, το μιμητισμό, την απλή εκμάθηση τεχνικών συχνά αχρείαστων και περιττών, το άτονο, το ανούσιο.
Β. ΑΠΟΥΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ. Στα νέα βιβλία απουσιάζουν κείμενα κοινωνικού προβληματισμού, κείμενα που θα αναφέρονται στα μεγάλα σήμερα προβλήματα της ανθρωπότητας όπως είναι η ανεργία, ο ρατσισμός και η ξενοφοβία, τα εργατικά δικαιώματα, ο συνδικαλισμός, ο αγώνας για την επιβίωση και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, για τη φτώχεια και την οικονομική εξαθλίωση, για την εγκατάλειψη του λεγόμενου τρίτου κόσμου και τη λιμοκτονία στη οποία είναι καταδικασμένοι εκατομμύρια άνθρωποι και κυρίως παιδιά; Επίσης απουσιάζουν οι άμεσες αναφορές σε μειονότητες όπως: τσιγγάνοι, οικονομικοί μετανάστες, πρόσφυγες.
Αντίθετα, στα προηγούμενα βιβλία υπήρχε μια πληθώρα τέτοιων κειμένων. Ας θυμηθούμε: α)Το ένα δάκρυ για τον μπαρμπα-Τζίμη, της Θεανώ Παπάζογλου- Μάργαρη, Γλώσσα Ε’, 2ο μέρος: Ένα σημαντικό κείμενο που διαπραγματεύεται τους αγώνες των εργαζομένων για την κατάκτηση του οχταώρου στις αρχές του 20ου αιώνα στην Αμερική με πρωταγωνιστή ένα μετανάστη Έλληνα Έλληνα συνδικαλιστή, τον μπαρμπα- Τζίμη.
β) «Τα μεταλλεία του Λαυρίου», Έλενα Χατζηιωάννου, Γλώσσα Στ’, 4ο μέρος: Η συγγραφέας αναφέρεται στις άθλιες συνθήκες εργασίες από την αρχαία εποχή ως τα νεότερα χρόνια, στις απεργίες και στις εξεγέρσεις των νεότερων σκλάβων- μεταλλωρύχων στο Λαύριο.γ) «Το στοιχειό», Νότη Περγιάλη, Γλώσσα Ε’, 2ο μέρος): Το κείμενο αφορά τη λειτουργία ενός εργοστασίου- στοιχειού σε μια υποβαθμισμένη περιοχή και πώς φαίνεται στα μάτια ενός μικρού παιδιού, του οποίου ο πατέρας εργάζεται στο εργοστάσιο αυτό μέσα σε άθλιες συνθήκες.
Επίσης υπήρχαν κείμενα για τη μετανάστευση, τους φυλακισμένους, τους αστέγους της Νέας Υόρκης, τους πολιτικούς πρόσφυγες, τους οδοκαθαριστές κλπ.
Γ. ΑΠΟΥΣΙΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ.
Στα νέα βιβλία της Γλώσσας είναι εμφανής και η έλλειψη θεατρικών κειμένων (υπάρχουν μόνο δύο κείμενα εθνικοπατριωτικού περιεχομένου στη Στ΄ Δημοτικού και αυτά παρμένα από περιοδικό (παράθυρο στην εκπαίδευση). Τον καιρό που λέμε πως εισάγεται η διαθεματικότητα στην εκπαίδευση, από τα βιβλία της γλώσσας εξοβελίζονται τα θεατρικά κείμενα. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς πως το θέατρο αποκτά το δικό του μάθημα: τη θεατρική αγωγή. Μα ποια είναι περισσότερο διαθεματικά κείμενα από αυτά του θεάτρου; Ποιο άλλο μάθημα μπορεί να συνδεθεί πιο άμεσα με τη Θεατρική Αγωγή πέρα από τη Γλώσσα; Είναι πράγματι απορίας άξια αυτή η ανακολουθία και αντίφαση…
Κι όλα αυτά, όταν στα προηγούμενα βιβλία υπήρχαν πολλά θεατρικά κείμενα, σωστά επιλεγμένα και κατεξοχήν ποιοτικά όπως: Η ειρήνη του Αριστοφάνη, το Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας του Σαίξπηρ, ο Μορμόλης του Ράϊνερ Χάχφελντ κ.ά.,αρκετά κείμενα του Καραγκιόζη σε όλες τις τάξεις.
Δ. ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΥ (ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΚΛΠ.).
Αντίθετα με όλα τα προηγούμενα σε όλα τα βιβλία υπάρχει πληθώρα κειμένων διαφημιστικών ή κειμένων που προέρχονται από το χώρο της αγοράς και της κατανάλωσης. Και όλα αυτά εισάγονται με το σκεπτικό του επικοινωνιακού χαρακτήρα της μάθησης και τη μάθηση μέσα από τις καθημερινές εμπειρίες του παιδιού. Αλλά και όταν αναφέρονται στη διαφήμιση και στην προστασία του καταναλωτή, αυτό γίνεται επιδερμικά, χωρίς ο μαθητής να μπορεί να αποκτήσει μηχανισμούς άμυνας και αφού ο μαθητής έχει βομβαρδιστεί πριν και μέσα από το σχολικό βιβλίο με εκατοντάδες κείμενα ενταγμένα στη σφαίρα και στην ιδεολογία του καταναλωτισμού.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα, τα οποία σταχυολογεί ο κ. Γιάννης Τζήκας, Σχολικός Σύμβουλος Α/βαθμιας Εκπ/σης:
α). Στη σελίδα 78, τεύχος β’, του μαθητή της Ε’, και στο κεφάλαιο με τίτλο «Ένα ηλεκτρονικό ποδοσφαιράκι», υπάρχει αφίσα που διαφημίζει το παιχνίδι «Play Stasion 2» της γνωστής εταιρείας Sony (Δ2) και από κάτω αναλύεται το πώς παίζεται το ηλεκτρονικό ποδοσφαιράκι στον Η/Υ με αντίπαλους ευρωπαϊκές εθνικές ποδοσφαιρικές ομάδες, απ’ αφορμή την κατάκτηση του ευρωπαϊκού κυπέλλου το 2004 από την Εθνική Ελλάδας. Το θέμα έγινε πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» (3-8-06) και υπήρξαν έντονες αντιδράσεις από εκπαιδευτικούς και από δημοσιογράφους, τόσο για την άκριτη στάση με την οποία παρουσιάζεται το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό παιχνίδι- καθώς ο ρόλος των ηλεκτρονικών παιδιών στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών είναι αμφιλεγόμενος- όσο και για την απροκάλυπτη διαφήμιση της συγκεκριμένης εταιρείας.
Β) Στην ενότητα 4 του α’ τεύχους του μαθητή της ΣΤ’ με θέμα τη «Διατροφή» επιλέγεται να διδαχτούν οι μαγειρικές συνταγές, με προτεινόμενη μαγειρική συνταγή (εκτός των άλλων, παραδοσιακών κλπ.) της κας Βέφας Αλεξιάδου, (Δ3) και με παραπομπή, παρακαλώ, στο βιβλίο της γνωστής τηλεμαγείρισσας (η οποία τελευταία άνοιξε και αλυσίδα καταστημάτων).
Γ) Επίσης στα κείμενα των βιβλίων της Ε’ και της Στ’ γίνεται μια υπέρμετρη προβολή του ένθετου παιδικού περιοδικού «ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ» της εφημερίδας «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (Δ4-Δ8). Αυτό, αν μη τη άλλο, κινεί την υποψία μας, καθώς υπάρχουν σχετικές παραπομπές (περίπου 20, όταν οι παραπομπές σ’ άλλα έντυπα δεν ξεπερνούν στην καλύτερη περίπτωση τις 2-3) στις περισσότερες διδακτικές ενότητες των βιβλίων, και των δυο τάξεων, και πίσω από το παιδικό ένθετο υπάρχει ολόκληρη εκδοτική επιχείρηση, αλλά και περιοδικό με τον ίδιο τίτλο, της ίδιας επιχείρησης, που κυκλοφορεί στην αγορά. Υπόψη ότι οι «Ερευνητές» διαθέτουν και club και μ’ αυτή τη διαφήμιση θα «αυγατίζουμε» σίγουρα για χρόνια πολλά τα μέλη του! Τι έχει να πει η συγγραφική ομάδα αλλά και το Π.Ι. γι αυτή τη «σκανδαλώδη» διαφήμιση;
Κι όλα αυτά όταν οι μισθοί των εκπαιδευτικών είναι καθηλωμένοι στο πιο χαμηλό αγοραστικό επίπεδο τουλάχιστον των τελευταίων 50 χρόνων.
Προφητικά γράφει ο Μίλτος Κουντουράς το 1923, στο Κλείστε τα σχολειά (Δ9): «Το κράτος εξάλλου ας θελήσει επιτέλους να σκεφτεί ότι δεν είναι επιχειρηματίας, που το σχολειό είναι απλώς ένα μαγαζί του κι ο δάσκαλος ο υπάλληλος του μαγαζιού αυτού ! Το σχολειό δεν είναι εμπορική επιχείρηση, αλλά ένας δονούμενος νεφελόκοσμος κι ο δάσκαλος ο μικρός θεός μιας πραγματικής δημιουργίας ! Κι αν το κράτος εξακολουθήσει να κάνει εμπορικούς υπολογισμούς και ν' αναγκάζει το δάσκαλο έστω και μια στιγμή της μέρας του να ξοδεύει έξω απ' το σχολείο για τη διατροφή του, έ τότε αλλίμονο στα νιάτα αυτά που μπαίνουνε σε τέτοια εμπορικά καταστήματα»!

Ε. ΒΙΒΛΙΑ ΠΡΩΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ. Τα βιβλία της γλώσσας για την πρώτη γραφή και ανάγνωση (Α΄ Δημοτικού) κατά γενική ομολογία συναδέλφων εκπαιδευτικών, παρά τον θόρυβο, επιτυγχάνουν ελάχιστα όσον αφορά στην επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων που υποτίθεται ότι υπηρετούν και σαφώς καταφέρνουν πολύ λιγότερα σε σύγκριση με τα προηγούμενα εγχειρίδια. Τα παιδιά δυσκολεύονται να διαβάσουν, τα κείμενα είναι ανούσια, απουσιάζουν οι πρότυπες λέξεις, στις παρουσιάσεις των γραμμάτων χρησιμοποιούνται λέξεις εντελώς τυχαία - οι οποίες το νέο γράμμα το περιέχουν συχνά όχι στην αρχή αλλά στη μέση-, η ορθογραφία δεν ακολουθεί μια λογική κλιμάκωση όσον αφορά στο βαθμό δυσκολίας της και γενικά οι νέοι μαθητές, οι γονείς τους αλλά και οι δάσκαλοι ταλαιπωρούνται χωρίς λόγο, Αυτό σίγουρα μας θυμίζει την περίφημη παροιμία περί του «κασίδη το κεφάλι». Τελικά οι μόνοι χαμένοι θα είναι οι λιλιπούτειοι μαθητές της Α΄ Δημοτικού, αφού τα βιβλία αυτά απ’ ότι φαίνεται δεν έτυχαν της ανάλογης δοκιμαστικής εφαρμογής σε σχολεία διαφορετικών περιοχών και κοινωνικών ομάδων.
Γράφουν σχετικά οι δασκάλες: Γραμματά Ρέα, Δερμιτζάκη Ευαγγελία,και Σακελλάρη Μαρία: «Η αποστήθιση αποκτά επιστημονική εγκυρότητα με την επαναφορά της ολικής μεθόδου για τη μάθηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής στην Α΄ τάξη. Μια μέθοδος που, αν και τη δεκαετία του ’70 είχε ερείσματα προερχόμενη από τις αγγλόφωνες χώρες, έχει κριθεί ακατάλληλη για την ελληνική γλώσσα και η οποία οδηγεί σε αναλφαβητισμό όσα παιδιά δυσκολεύονται. Αλλά και η αναλυτικο-συνθετική μέθοδος παρουσιάζεται στο βιβλίο με σημαντικές ελλείψεις -καθόλου τυχαία- χωρίς το υποστηρικτικό υλικό που είναι απαραίτητο (πρότυπες λέξεις καρτέλας), το οποίο καλούνται οι δάσκαλοι να το προμηθευτούν από τους εκδοτικούς οίκους και που τις περισσότερες φορές δεν έχει καμιά σχέση με τα μαθήματα του βιβλίου.
Πρόβλημα εντοπίζεται επίσης και στη σηματοδότηση που προσπαθεί να κάνει το βιβλίο ως προς το είδος εργασιών που θα συναντά ο μαθητής στις επόμενες σελίδες μέσω ενός υπομνήματος στην αρχή του βιβλίου (βλ. Δ10). Σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται το ίδιο σαλιγκάρι και η μόνη διαφορά που εντοπίζεται είναι στις μικροσκοπικές σημαιούλες που κρατά, οι οποίες ανάλογα με την εργασία έχουν διαφορετικά χρώμα. Η Κατερίνα Δημητριάδου, λέκτορας στο ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, υποστηρίζει σχετικά σε άρθρο της στο περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, τ. 148, σελ. 77-78: « Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι οι συμβολισμοί των εικόνων του Υπομνήματος στο εν λόγω εγχειρίδιο είναι δυνατό να παραπλανήσουν τον αναγνώστη, καθώς υπάρχει δυσαρμονία νοήματος ανάμεσα: α) στην αντίληψη της κάθε εικόνας και στην ανάγνωση της εκφώνησης που τη συνοδεύει και β) στις νοηματοδοτήσεις και συνδηλώσεις που προκύπτουν από τα μηνύματα – σύμβολα των εικόνων. Αυτό ισχύει τόσο για τις φιγούρες όσο και για τα χρώματα, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν μονοσήμαντες αντιστοιχίσεις ως προς το νόημα που υποτίθεται ότι αποδίδουν».
Επίσης εμφανής είναι στα κείμενα του βιβλίου (ειδικά στην αρχή του βιβλίου) μια τάση μικρομεγαλισμού. Στην προσπάθεια αυτή των συγγραφέων συχνά καταλήγουμε σε κωμικοτραγικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα: Το ότι γίνεται προσπάθεια να συνδεθούν τα νέα βιβλία με την καθημερινή εμπειρία του παιδιού φαίνεται χαρακτηριστικά από τα πρώτα μαθήματα του μαθητή στο Δημοτικό Σχολείο (η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται) και συγκεκριμένα στο πρώτο τεύχος της Γλώσσας της Α’ δημοτικού, όπου ο μαθητής μαθαίνει τις πρώτες βασικές του λέξεις και συλλαβές: (βλ. Δ11).
Έτσι στη προσπάθεια των συγγραφέων να διδάξουν μαζί και να συνδέσουν τις λέξεις: παπί και πίτα βλέπουμε την παρακάτω εικόνα (α΄ διαφάνεια): Τη Μαρίνα να προσφέρει μια τεράστια σπανακόπιτα στο μικροσκοπικό παπάκι. Σουρεαλισμός στο μεγαλείο του! Κι ακόμα τι το πιο συνηθισμένο για ένα μαθητή της α΄ δημοτικού (Δ12) από το να βλέπει το γνωστό παπάκι πάνω σε μια πατάτα σε μια παραλία - στην προσπάθεια βέβαια των συγγραφέων να συνδέσουν αυτή τη φορά τις λέξεις: παπί και πατάτα - ενώ για επανάληψη ο Άρης εξακολουθεί να φωνάζει: τα τα τα!!!
ΣΤ. ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΑ;
Γράφει ο κ. Α. Μοσχονάς, επίκουρος καθηγητής γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών:
«Πολύ φοβάμαι ότι το λεγόμενο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών είναι ένα άτεχνο και αδικαιολόγητα περίπλοκο συμπίλημα, χωρίς ενιαία λογική, και χωρίς όραμα για το είδος και τους τρόπους της παιδείας που πρέπει να υπηρετήσουν τα νέα βιβλία. Δεν αντιλαμβάνομαι τη σύνδεση του Α.Π. με το Διαθεματικό Πλαίσιο μόνο ως ένα πρόβλημα συνδυασμού λεπτομερειών, αν και, πρακτικά, η συνδυασμένη εφαρμογή τους είναι, νομίζω, αδύνατη: τα δύο συστήματα οδηγιών, αν έτσι καταλάβουμε τα δύο αυτά κείμενα, είναι απλώς ασύμβατα. Δεν είναι όμως αυτό το κύριο πρόβλημα, αν και μπορώ να κατανοήσω πόσους πονοκεφάλους προκάλεσε στις συγγραφικές ομάδες. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι η ίδια η λογική της διαθεματικής διδασκαλίας είναι αντίθετη με τη λογική που διέπει την προκήρυξη των νέων βιβλίων. Διαθεματική διδασκαλία δεν νοείται με αυτόνομα μαθήματα, τα βιβλία των οποίων τα γράφουν ανεξάρτητες, μη συνεργαζόμενες, ενδεχομένως και ανταγωνιστικές συγγραφικές ομάδες, για να τα διδάξουν αργότερα δάσκαλοι και δασκάλες που δεν αλληλοενημερώνονται, σε ξεχωριστές ώρες και ζώνες του εβδομαδιαίου προγράμματος. Υποτίθεται ότι η διαθεματική προσέγγιση καταργεί στην πράξη την αυτονομία των μαθημάτων, εντάσσοντάς τα σε ομάδες αλληλοϋποστηριζόμενων εκπαιδευτικών υλικών – όχι βιβλίων. Έτσι, η (Ελληνική) Γλώσσα διδάσκεται μαζί με –αλλά και ως– Μελέτη Περιβάλλοντος, Ιστορία, Πολιτική Αγωγή, Γεωγραφία. Και αναλόγως, η Ιστορία, η Γεωγραφία κλπ. επίσης διδάσκονται ως γλώσσα, δηλαδή κειμενοκεντρικά και επικοινωνιακά. Θα περιμέναμε λοιπόν όχι ξεχωριστά βιβλία για όλα αυτά τα μαθήματα, αλλά ένα ενιαίο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο να ενοποιεί στην πράξη τη μάθηση και τη διδασκαλία…
…Η απάντησή μου λοιπόν στο πρώτο ερώτημα («είναι διαθεματικά τα νέα βιβλία;») θα είναι αναγκαστικά κάπως διπλωματική: τα νέα βιβλία είναι τόσο διαθεματικά όσο τους επιτρέπεται να είναι…»
Ζ. ΔΥΣΚΟΛΙΑ – ΔΥΣΝΟΗΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ.
Τα βιβλία της Γλώσσας έχουν ιδιαίτερα δύσκολες ασκήσεις. Για παράδειγμα, στην Ε΄ τάξη ζητείται από τα παιδιά να βάλουν κόμματα σε ένα κείμενο. Συνάδελφοι υποστηρίζουν σχετικά: «Το πιο δύσκολο πράγμα που μπορείς να ζητήσεις από ένα παιδί, είναι να βάλει κόμματα, κάτι που έχει σχέση με την κατανόηση της ανάγνωσης. Για να ανταποκριθεί στην άσκηση, έπρεπε να προηγηθεί ένας μήνας διδασκαλίας».
Οι μαθητές με αυτόν τον τρόπο έχουν χάσει κάθε έννοια αυτονομίας, δηλαδή δεν μπορούν κάνουν πλέον όλο και λιγότερες ασκήσεις χωρίς την καθοδήγηση και τη βοήθεια του δασκάλου. Τι ειρωνεία! Και να σκεφτεί κανείς πως ένας από τους στόχους του σύγχρονου σχολείου θα έπρεπε να ήταν το πώς να κάνει τους μαθητές να μαθαίνουν μόνοι τους, χωρίς τη βοήθεια του δασκάλου και μάλιστα να φτάσουν στο σημείο, ώστε να καταργήσουν εντελώς το δάσκαλο.
Η. Στα βιβλία της γλώσσας υπάρχουν παραπομπές και αναφορές σε βιβλία, μουσική και ταινίες που σχετίζονται με το θέμα της κάθε γενικής ενότητας. Υποτίθεται πως τουλάχιστον η μουσική και τα τραγούδια, τα οποία περιέχονται μέσα στα βιβλία θα περιέχονταν σε ένα συνοδευτικό cd, το οποίο θα δίνονταν στην αρχή της χρονιάς σε κάθε σχολείο. Δυστυχώς αυτά, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου, δεν είναι έτοιμα και θα δοθούν στα σχολεία από τη νέα σχολική χρονιά (2007-08). Μισές δουλειές παρότι ακριβοπληρωμένες με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ύψους 80 εκατομμυρίων ευρώ!!! (Απ’ ότι φαίνεται από τότε που άνοιξαν οι κρουνοί των χρημάτων της ΕΟΚ χάθηκε το πατροπαράδοτο ελληνικό φιλότιμο και είναι αλήθεια πως τελευταία μας έχει λείψει πολύ).
Θ. Πραγματοποιήθηκε ελλιπής και αποσπασματική επιμόρφωση εκπ/κών σε όλα τα επίπεδα (Σ.Σ., δάσκαλοι, νηπιαγωγοί)..
Η επιμόρφωση για τα νέα βιβλία ήταν μια σκέτη αποτυχία, αφού συχνά οι εκπαιδευόμενοι ήξεραν περισσότερα για τα νέα βιβλία από τον επιμορφωτή ενώ η όλη διαδικασία περιορίστηκε στην απλή παρουσίαση των νέων βιβλίων χωρίς να παρουσιάζονται ευκρινώς οι όποιες διαφορές από τα προηγούμενα αλλά και τι εξυπηρετούν τα όποια καινοφανή σε κάθε βιβλίο, ως προς τους στόχους της εκπαίδευσης.
Καμία ουσιαστική επιμόρφωση δεν προβλέπεται σε νεοδιόριστους, αναπληρωτές, ωρομίσθιους. Για τους νεοδιόριστους προβλέπεται μία ολιγόωρη ενημέρωση εντός των ΠΕΚ.. Εισαγωγική (ενημερωτική) μόνον, η επιμόρφωση που έγινε ως τώρα. Χαρακτηριστικό ότι δεν υπήρχαν καθόλου ομάδες εργασίας.

Θα κλείσω με τα πάντα επίκαιρα λόγια ενός μεγάλου παιδαγωγού:
«Όλοι το εγνωρίσατε το σχολείον φυλακήν και το σχολείον υπνωτήριον, το σχολείον των λόγων, των γραμματικών τύπων και των κενών φράσεων, το σχολείον το σκοτεινόν εσωτερικώς και εξωτερικώς, το σχολείον του ευρώτος και του ψυχικού αποπνιγμού, το σχολείον οδοστρωτήρα και προκρούστη των ψυχών, το σχολείον το αφρονημάτιστον, το σχολείον που δίδει «χαρτιά» και τίποτε άλλο, το σχολείον το περιφρονούμενον από μαθητάς, από γονείς, από κοινωνίαν και πολιτείαν; Δεν πρέπει να περιμένομεν μοιρολατρικώς την θεραπείαν εκ των άνω, ούτε από τους φορείς της επιστημονικής γνώσεως, ούτε από τους διοικητικούς προϊσταμένους, ούτε από τους κυβερνώντας. Εκ των κάτω το φως. Τούτο ισχύει δια πάσαν κοινωνικήν μεταρρύθμισιν και πρόοδον». Δ13Δημήτρης Γληνός,, Εκλεκτές Σελίδες, 1925.
Σας ευχαριστώ!