Γεωγραφία Ε', ΣΤ' Δημοτικού
Μάθημα αποπροσανατολισμού
ΕΡΕΥΝΑ: ΕΛΕΝΑ ΒΑΡΙΝΟΥ, ΑΝΝΑ ΑΝΔΡΙΤΣΑΚΗ, ΑΡΗΣ ΧΑΤΖΗΓΕΩΡΓΙΟΥ
«Καλή επιτυχία στην περιπλάνηση» εύχονται στο εισαγωγικό τους σημείωμα οι συγγραφείς της Γεωγραφίας στους μαθητές της Ε' Δημοτικού, βιβλίου που περιλαμβάνει βασικά και ειδικότερα γνωστικά αντικείμενα για τη γεωμορφολογία, τις οικονομικές δραστηριότητες και τις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας μας, αλλά και για τη φύση και τον πολιτισμό μας. Ο εμπλουτισμός των γνωστικών αντικειμένων -από τις κατευθυντήριες γραμμές της νέας παιδαγωγικής προσέγγισης- αποτυπώνεται με σαφήνεια στις προθέσεις των συγγραφέων και του αντίστοιχου βιβλίου της Στ' τάξης, «όπου το ταξίδι γίνεται πιο μακρινό».
Με αφετηρία το Σύμπαν, από τις οροσειρές, τους ωκεανούς και τα τροπικά δάση, η φιλοσοφία του βιβλίου υπαγορεύει την περιήγηση των μαθητών στον πολιτισμό ανά τον πλανήτη, διά της προσέγγισης γλωσσών, θρησκειών και κοινωνικών συστημάτων. Διαδοχικά, καλλιεργείται η οικολογική συνείδηση, η προσαρμογή ενεργειών και δραστηριοτήτων στην ορθή χρήση των φυσικών πόρων, η διαμόρφωση τελικά υπεύθυνων πολιτών με ικανότητα θετικής παρέμβασης στις παγκόσμιες εξελίξεις.
Η αναφορά στην πυξίδα, ωστόσο -στις πρώτες σελίδες του βιβλίου της Ε'- ως οργάνου προσανατολισμού, αποδεικνύεται απαραίτητη πληροφορία για τους μαθητές των δύο τελευταίων τάξεων του δημοτικού σχολείου, αφού προ των διορθώσεων του Π.Ι. κινδύνευαν να αφομοιώσουν:
* Την αντίθετη της παγίας τοποθέτηση ως προς τα σημεία του ορίζοντα (σ.σ. ο Θεόβουλος που τα υποδεικνύει στη σελίδα 22 μπερδεύτηκε με την Ανατολή και τη Δύση).
* Τη συγκρότηση της χλωρίδας από αυτοφυή, αποκλειστικά, φυτά.
* Το σύνολο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αθροίζεται στα 25 (όσα και προ της διεύρυνσης της Ε.Ε. το 2007).
«Μαθαίνω την Ελλάδα» (βιβλίο Γεωγραφίας Ε' Δημοτικού):
Η α' ενότητα του βιβλίου, που προσεγγίζει τη χρήση του χάρτη ως εργαλείου απεικόνισης της επιφάνειας της Γης, αλλά και επικοινωνίας και γνώσης, περιλαμβάνει παραμέτρους όπως οι αλλαγές που προκαλούνται από τα φυσικά φαινόμενα και τις ανθρώπινες παρεμβάσεις στο τοπίο.
Στη σελ. 11, αντικαθίσταται το δεύτερο τοπίο της εικόνας που εμφανίζει περιοχή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, διότι όπως αναφέρεται στα σχετικά του μαθήματος παροράματα «με τη διάβρωση τα βουνά δεν γίνονται πιο ογκώδη, αλλά στρογγυλεύουν».
Στη σελ. 22, προκειμένου να μάθουν τα παιδιά να προσδιορίζουν ορθώς τα σημεία του ορίζοντα, η σχετική εικόνα αναστρέφεται (βλ. Θεόβουλο που προσανατολίζεται ανάποδα).
Δύο σελίδες πιο κάτω, όπου και εκτείνεται το μάθημα του προσανατολισμού, ο αναγνώστης, στην προκειμένη περίπτωση ο 10χρονος μαθητής, στη θέση του ενθέτου προαιρετικής ανάγνωσης συναντά κείμενο (αγνώστου συγγραφέα) στα όρια του εθνικοπατριωτικού ξεσπάσματος:
- «Το Ορμένιο... στέκεται σκοπός στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, κούτελο του ελληνικού σώματος».
- «Η Γαύδος... μοιάζει με τα ακροδάχτυλα του πόδα της Ελλάδας... Η Ελλάδα πατάει γερά»!
- «Η Μεγίστη, πρώτη χαιρετά τον ήλιο το πρωί... θυμίζοντας πως οι αγέρηδες φυσάνε ελεύθεροι και οι Ελληνες φυσάνε τα στήθη τους με ανεξαρτησία!».
- Οι Οθωνοί... κρατούν τα κλειδιά για την πύλη της Αδριατικής. Οι κλειδοκράτορες του '40».
Το απόσπασμα αντικαθίσταται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο με κείμενο αποκλειστικά γεωπολιτικό των περιοχών που αναφέρονται.
Στη σελ. 39, στην πινακογραφία που περιγράφει τη νησιωτική Ελλάδα, από το σύμπλεγμα των Σποράδων αποκλείεται η Σκύρος. Στα σχετικά του μαθήματος παροράματα, ζητείται να συμπεριληφθεί.
Το κεφάλαιο 27 του βιβλίου της Ε' Δημοτικού αναφέρεται στις φυσικές καταστροφές αλλά και στις ανθρώπινες δραστηριότητες που επιτείνουν στο περιβάλλον τις επιπτώσεις τους. Στη σελ. 91 π.χ. αναφέρεται πως ένας κεραυνός μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά στο δάσος, ωστόσο, ένα κομμάτι από γυαλί πεταμένο από τον άνθρωπο είναι δυνατό να υποστεί αυτανάφλεξη και να το καταστρέψει. Στην επόμενη σελίδα εξηγείται η «αυτανάφλεξη» στο γεωγραφικό γλωσσάριο («αυτόματη ανάφλεξη. Η ενέργεια κατά την οποία ένα εύφλεκτο υλικό αναφλέγεται από μόνο του σε μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας»), χωρίς ωστόσο να προηγηθεί η έννοια της «ανάφλεξης». Στα παροράματα ζητείται η προσθήκη της.
Παρόμοια με το συγκεκριμένο παραδείγματα που καταδεικνύουν την προχειρότητα της συγγραφής των νέων βιβλίων στοιχειοθετούν τις αιτιάσεις των ειδικών, οι οποίοι και επιμένουν πως τα σχολικά εγχειρίδια υπονομεύουν τη νέα μεθοδολογία της διδασκαλίας που στηρίζεται στη βάση της σπειροειδούς διάταξης της ύλης, διότι είτε παραλείπουν έννοιες είτε τις παρουσιάζουν ακροθιγώς.
«Μαθαίνω για τη Γη» (βιβλίο Γεωγραφίας Στ' Δημοτικού)
Λανθασμένοι χάρτες (16 συνολικά εντοπίστηκαν στη γεωγραφία και των δύο τάξεων), αναδιατυπώσεις, αναφορές που δεν συνάδουν με τα σημερινά δεδομένα, αλλά και ερωτηματικά που προκαλούνται από τις επιλογές των συγγραφέων εντοπίζονται στο βιβλίο της Στ' τάξης.
Στο 11ο κεφάλαιο του βιβλίου που πραγματεύεται τις ζώνες βλάστησης, στον ορισμό της χλωρίδας αναφέρεται πως αποτελείται αποκλειστικά από το σύνολο αυτοφυών φυτών (σελ. 45). Η λέξη «αυτοφυών» διαγράφεται από το γεωγραφικό γλωσσάριο, μετά την παρέμβαση του Π.Ι.
Στο 24ο κεφάλαιο, στην ενότητα για τις ηπείρους, παρατίθεται στο ένθετο προαιρετικής ανάγνωσης ο γνωστός μύθος για την Ευρώπη, σύμφωνα με τον οποίο ο Δίας ερωτεύεται τη βασιλοπούλα της Φοινίκης, μεταμορφώνεται σε ταύρο και ίπταται μαζί της ώς την Κρήτη (σελ. 86). Από το Π.Ι. αφαιρέθηκαν τα φτερά από τον ταύρο, προς αποφυγήν της σύγχυσης των μαθητών(;).
Ενδεικτικό σημάδι προχειρότητας στη σελ. 100 που βγάζει μάτι, αφού στη σχετική με τους κατοίκους και τα κράτη της Ευρώπης (κεφ. 29) πινακογραφία, το τυπογραφικό λάθος έπεσε στον πληθυσμό της χώρας μας. Οι κάτοικοι της Ελλάδας ανέρχονται κατά το βιβλίο σε «0.964.020». Το πρόσεξαν και οι διορθωτές του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.
Στο 33ο κεφάλαιο, που περιλαμβάνει τις πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ενωση, η απροσεξία των υπευθύνων για την ανανέωση της σχολικής ύλης εκτείνεται στις σελίδες 112-114. Τα κείμενα, οι πίνακες και οι χάρτες διορθώνονται με την προσθήκη της τελευταίας διεύρυνσης το 2007 κατά την οποία εντάχθηκαν στην Ε.Ε. η Βουλγαρία και η Ρουμανία.
Στην ενότητα για την Ασία, στο 34ο κεφάλαιο του βιβλίου, παρατίθενται οι πληροφορίες για τη θέση και το φυσικό περιβάλλον της ηπείρου. Στα στοιχεία για την Κασπία λίμνη αναφέρεται ο οξύρρυγχος «που γεννά τα μικροσκοπικά μαύρα αυγά, από τα οποία γίνεται το γευστικό χαβιάρι». Αφαιρέθηκε φέτος ο προσδιορισμός «γευστικό» του αρχικού κειμένου, ενδεχομένως για να μην παροτρύνονται οι μαθητές -βάσει ελκυστικών εννοιών- σε ακριβές καταναλωτικές συνήθειες.
Στη σελ. 125 στην ενότητα για την Αφρική, το πλαίσιο με την ταυτότητα που εισάγει στο 37ο κεφάλαιο του βιβλίου, οι ποταμοί μετατρέπονται σε λίμνες. Η Βικτώρια, η Ταγκανίκα, η Νυάσσα αφαιρούνται από την θέση των ποταμών, που θα συμπληρωθούν ορθά, προσεχώς.
Η ακροβασία μεταξύ της σύγχρονης επιστημονικής προσέγγισης και της παλαιάς κοπής παραγωγής διδακτικού υλικού επανεμφανίζεται στη σελ. 128, στο ίδιο κεφάλαιο. Ο ορισμός της ημιέρημης έκτασης που περιλαμβάνεται στο γεωγραφικό γλωσσάριο καταγράφεται αρχικά ως «έκταση ηπειρωτική στην οποία η απρογραμμάτιστη βόσκηση εξαφάνισε το χορτάρι και τη μετέτρεψε σε άγονη περιοχή». Στα παροράματα εξηγείται ως «έκταση ηπειρωτική που βρίσκεται στα άκρα των ερήμων».
Ερωτηματικά προκαλεί η διαγραφή, άνευ αιτιολογίας, προαιρετικής ομαδικής δραστηριότητας που αναφέρεται στις φυλετικές διακρίσεις, στην ενότητα για την Αφρική, με την οποία προκρίνεται η συνεργασία μαθητών και εκπαιδευτικών στη συλλογή πληροφοριών για τη ζωή και τον αγώνα του Νέλσον Μαντέλα. «Ο κοινωνικός ρατσισμός, για τον οποίο αγωνίστηκε, μήπως εξακολουθεί να υπάρχει και σήμερα σε πολλά μέρη του πλανήτη μας; Ας το ερευνήσουμε». Το ιδεολογικό κατηγόρημα που περιλαμβάνεται στο ζητούμενο κρίθηκε βαρύ προς αφομοίωση.
--------------------------------------------------------------------------------
Κάθε τάξη και καημός
Τα «αγκάθια» που συναντούν δάσκαλοι και μαθητές (και... γονείς) σε κάθε τάξη:
Α' τάξη - Μελέτη Περιβάλλοντος
Σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα, η διδασκαλία της ξεκινά από την αρχή της χρονιάς. Μόνο που τα εξάχρονα δεν έχουν μάθει ακόμα να διαβάζουν!
Β' τάξη - Μαθηματικά
Ενα από τα πιο δύσκολα βιβλία όλων των τάξεων του Δημοτικού. Με ύλη δύσκολη και συμπυκνωμένη, χωρίς συνοχή και κατακερματισμένη σε τέτοιο βαθμό, που αποδιοργανώνει τα παιδιά.
Γ' τάξη - Ιστορία
Είναι η πρώτη τάξη όπου η Ιστορία εισάγεται ως μάθημα. Τα παιδιά ξαφνιάζονται, δυσκολεύονται. Καλούνται να διαβάσουν μεγάλα κείμενα και να αφομοιώσουν τις πολλές πληροφορίες που περιλαμβάνονται σ' αυτά.
Δ' τάξη - Γλώσσα και Ιστορία
Η Γλώσσα έχει απαιτητική γραμματική και συντακτικό. Η Ιστορία γίνεται πολύ δύσκολη.
Ε' τάξη - Μαθηματικά
Το δυσκολότερο -με απόσταση- βιβλίο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τρομάζουν όλοι. Εκπαιδευτικοί, παιδιά, γονείς και οι συν αυτώ.
Στ' τάξη - Γλώσσα
Εκτός από τον υψηλό βαθμό δυσκολίας, στο συγκεκριμένο βιβλίο είναι κυρίαρχο το φαινόμενο των αμφιλεγόμενων επιλογών ως προς τη θεματολογία. Είναι, ακόμα, έντονες οι επισημάνσεις για το μέγεθος της συμβολής του βιβλίου στη γλωσσική εξέλιξη των παιδιών με κεφάλαια όπως οι «Συσκευές». Ανάμεσα σε άλλα, διευκολύνεται η εντρύφηση στο εγχειρίδιο χρήσης μιας καφετιέρας. Δεν λείπει η παραμικρή λεπτομέρεια.
Χαρακτηριστική η διαφορά τού χθες με το σήμερα σε ενότητες όπως τα Χριστούγεννα. Εξιστορούνται και τα «Χριστούγεννα του υπολογιστή».
Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 16/01/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου